Beth mae Cymru ei eisiau: Mae Llais yn cyhoeddi blaenoriaethau iechyd a gofal cymdeithasol y bobl ar gyfer y Llywodraeth nesaf.

Mae Llais, y corff statudol annibynnol sy'n cynrychioli pobl sy'n defnyddio gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru, heddiw wedi cyhoeddi 12 diwygiad sy'n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer Llywodraeth nesaf Cymru, wedi'u tynnu o ymgysylltu â degau o filoedd o bobl ledled Cymru. 

 Mae'r argymhellion, sy'n amrywio o newidiadau deddfwriaethol i flaenoriaethau buddsoddi a diwygiadau system, yn adlewyrchu'r hyn y dywedodd pobl yn gyson fyddai'n gwneud y gwahaniaeth mwyaf i'w profiad o iechyd a gofal cymdeithasol. 

 Dywedodd pobl wrth Llais eu bod yn rhwystredig gan broblemau fel aros yn hir am apwyntiadau meddyg teulu ac asesiadau gofal, adrannau brys dan bwysau mawr, ac oedi mewn gwasanaethau iechyd meddwl a rhyddhau o'r ysbyty. Er bod gwaith parhaus eisoes ar y gweill ar y pwysau acíwt hyn, mae'r maniffesto hwn yn canolbwyntio ar newidiadau sylfaenol i'r system a fyddai'n atal problemau rhag gwaethygu ac yn gwneud i wasanaethau weithio'n well yn y tymor hir. 

 Mae cynigion allweddol yn cynnwys hawl statudol i ofal seibiant i ofalwyr di-dâl, gwneud sgyrsiau 'Beth sy'n bwysig i chi' yn orfodol ym mhob cynllun gofal y GIG, ac ymestyn eiriolaeth Llais i blant a phobl ifanc mewn gofal cymdeithasol. Mae'r maniffesto hefyd yn galw am fuddsoddiad wedi'i dargedu mewn cymunedau â'r canlyniadau iechyd gwaethaf, atebion trafnidiaeth well, a phroses gwynion iechyd a gofal cymdeithasol ar y cyd.

Dywedodd Alyson Thomas, Prif Weithredwr Llais: 

 "Rydyn ni wedi gwrando ar ddegau o filoedd o bobl ledled Cymru. Maen nhw wedi bod yn glir ynglŷn â'r hyn sydd ddim yn gweithio a'r hyn sydd angen ei newid. Mae'r 12 diwygiad hyn yn ymateb i'r hyn maen nhw wedi'i ddweud wrthym ni, ein rôl ni yw sicrhau bod y lleisiau hynny'n cael eu clywed gan y rhai sy'n gwneud penderfyniadau. 

 Dywedodd yr Athro Medwin Hughes, Cadeirydd Llais: 

"Mae pobl wedi dweud wrthym fod angen mwy na dim ond addewidion arnyn nhw; mae angen iddyn nhw weld newid gwirioneddol yn y ffordd y mae gwasanaethau'n gweithio. Mae gan y weinyddiaeth newydd gyfle gwirioneddol i ymateb i'r hyn y mae cymunedau'n ei ddweud. Mae'r diwygiadau hyn wedi'u seilio ar brofiad byw, maent yn ymarferol, ac yn gyraeddadwy." 

 Mae'r argymhellion wedi'u grwpio o dan bedair thema: ecwiti a mynediad, atal ac ymyrraeth gynnar, gofal person-ganolog, ac integreiddio gwasanaethau. 

Mae Llais yn gweithredu'n annibynnol o Lywodraeth Cymru ac nid yw'n cymeradwyo pleidiau gwleidyddol nag ymgeiswyr. Bydd y sefydliad yn ymgysylltu â phob plaid cyn etholiad 2026 i drafod sut y gellid cyflawni'r argymhellion hyn.

 Mae'r maniffesto llawn: Blaenoriaethau'r Bobl – Senedd 2026 ar gael fan yma.  

---------------------------------------------------- 

Am ymholiadau gan y cyfryngau, cysylltwch â: 
[email protected] neu cysylltwch â 02920 235558. 

Nodiadau i olygyddion 

1. Llais yw'r corff statudol annibynnol a sefydlwyd o dan Ddeddf Iechyd a Gofal Cymdeithasol (Ansawdd ac Ymgysylltu) (Cymru) 2020 i gynrychioli pobl sy'n defnyddio gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru.
2. Mae Llais wedi ymgysylltu â dros 50,000 o bobl ledled Cymru ers ei sefydlu, a dros 4,000 o bobl yn benodol ar y prosiect 'A Garem' a lywiodd y maniffesto hwn.
3. Mae'r 12 argymhelliad yn cynnwys:

• Buddsoddiad wedi'i dargedu mewn cymunedau â'r canlyniadau iechyd gwaethaf
• Datrysiadau trafnidiaeth well gyda chynllunio iechyd/awdurdodau lleol ar y cyd
• Ymestyn eiriolaeth Llais i bob plentyn a pherson ifanc mewn gofal cymdeithasol
• Cynyddu capasiti gofal sylfaenol
• Hawl statudol i ofal seibiant ar gyfer gofalwyr di-dâl
• Cyllid wedi'i ddiogelu ar gyfer gwasanaethau atal cymunedol
• Sgyrsiau gorfodol 'Beth sy'n bwysig i chi' mewn cynlluniau gofal y GIG
• Cyfleu’n weithredol holl ganlyniadau’r profion o fewn pythefnos
• Darpariaeth iaith Gymraeg wedi'i chryfhau gyda thargedau clir
• Dileu rhwystrau i integreiddio drwy systemau digidol a rennir
• Proses gwynion person-ganolog ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol
• Parhad gwarantedig i bobl ifanc sy'n trosglwyddo i wasanaethau oedolion 
   

1. Cyd-destun allweddol:

• Mae pobl yn ardaloedd tlotaf Cymru yn treulio tua 20 mlynedd yn llai mewn iechyd da na'r rhai mewn ardaloedd cyfoethog.
• Mae gan y practisau meddygon teulu mwyaf cyfoethog fwy o feddygon teulu a nyrsys fesul claf na chymunedau mwy difreintiedig
• Mae gan Gymru tua 310,000 o ofalwyr di-dâl 

Am ragor o wybodaeth am waith Llais, ewch i www.llaiscymru.org neu cysylltwch â 02920 235558.